Για όσους δεν γνωρίζουν η Αφάνεια (στην κυπριακή διάλεκτο προφέρεται Αφάγκια) είναι το πρώτο χωριό που συναντούσε ο ταξιδιώτης που ήθελε να πάει στην Αµµόχωστο. Είναι το τελευταίο χωριό της επαρχίας Αµµοχώστου που συνορεύει µε την επαρχία της Λευκωσίας.

Από την Αφάνεια ξεκινά η πεδιάδα της Μεσαορίας. Όταν οι αποστάσεις µετριούνταν µε τα µίλια, ο 13ος µιλιοδείκτης ήταν τοποθετηµένος στο κέντρο του χωριού. Ο δρόµος που διέσχιζε το χωριό ήταν ο µοναδικός που ένωνε τη Λευκωσία µε την Αµµόχωστο, µέχρι το 1961 που ολοκληρώθηκε ο νέος δρόµος. ∆εν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε και από ποιον ιδρύθηκε το χωριό και αν βρισκόταν στον ίδιο χώρο που βρίσκεται σήµερα. Κάποια αρχαία κατάλοιπα βρέθηκαν στην αυλή του σπιτιού της Χατζηµαρίας Ορφανού, τα οποία κατάσχε η αποικιακή διοίκηση στη δεκαετία του 1930. Η ονοµασία του χωριού έχει σχέση µε τη βυζαντινή λέξη «αυθέντης» που σήµαινε αφέντης. Το όνοµα «Afandia», συναντάται επίσης κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας όταν τα βυζαντινά φέουδα είχαν διαµοιραστεί στους νέους αφέντες της νήσου. Την ύπαρξη του χωριού αναφέρει ο Τσέχος περιηγητής Old-ich Préfat στο βιβλίο του που εξέδωσε το 1563 (ενετική περίοδος διακυβέρνησης) όταν διηγείται ότι κατά τη µετάβασή του από τη Λευκωσία στην Αµµόχωστο, διανυκτέρευσε στο χωριό Αφάνεια. Γίνεται επίσης αναφορά στα κείµενα που σώζονται στα αρχεία της Βενετίας γραµµένα από τον ∆όγη Λεονάρδο που ήλθε στην Κύπρο και επισκέφθηκε την Αφάνεια. Στην περίοδο της οθωµανικής κυριαρχίας το χωριό συναντάται στη σηµερινή του τοποθεσία. ∆εν είναι γνωστό πότε εγκαταστάθηκαν στο χωριό οι πρώτοι Οθωµανοί, αν προήλθαν από στρατιωτικό απόσπασµα ή από την αναγκαστική µεταφορά οικογενειών από τη Μικρά Ασία. Κανένας δεν αναφέρεται σε αναγκαστικό προσηλυτισµό του τοπικού πληθυσµού στον µουσουλµανισµό. Ανεξάρτητα όµως από τα αµφιλεγόµενα και αδιευκρίνιστα στοιχεία για την ιστορία του χωριού, το 1960 το κατοικούνταν από 498 Ελληνοκύπριους και 303 Τουρκοκύπριους. Στο χωριό δεν υπήρξαν µεικτοί γάµοι, ενώ οι σχέσεις τους ήταν φιλικές µέχρι τον Μάη του 1956 που συνέβησαν τα τραγικά γεγονότα, τα οποία οδήγησαν στον θάνατο δύο αθώων ανθρώπων και τον τραυµατισµό άλλων. Στην καταγραφή του 1831 αναφέρονται µόνο οι άντρες. Από το 1978 αναφέρονται µόνο οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι και άλλες εθνότητες, κυρίως Τούρκοι πολίτες που παντρεύτηκαν στο χωριό. Έποικοι δεν κατοικούν στο χωριό. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν µε τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Με την ανάπτυξη της οικονοµίας και ειδικά µετά την ανεξαρτησία πολλοί κάτοικοι εργάζονταν στις οικοδοµές και ως εργάτες σε διάφορες εργασίες. Οι ελληνοκύπριοι κάτοικοι του χωριού δέχτηκαν σκληρό κτύπηµα µε την είσοδο των τουρκικών στρατευµάτων στο χωριό. ∆εκαεφτά Αφαντίτες καταχωρήθηκαν στον κατάλογο των αγνοουµένων και τα οστά τους πιθανόν να βρίσκονται σε οµαδικό τάφο στο Ορνίθι, όπως και αρκετών άλλων Ασσιωτών.